Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 176
et rumpuntur. Praeterea si concordes Cytharas ad symphoniam
quis unus reddere
velit, pulsando chordam, quam dicunt primam
in altera cithara, tunc alterius
cytharae prima, si concordis est,
hoc est eodem prorsus tensa tractaque modo,
movetur sponte nullo
tangente; utque id certo agnoscas, superponito illi paleam aut
plumam
aut chartulam, nam videbis resilire, et excuti paleam, dum
pulsas alteram
consimilem chordam, et tunc fidicen intelligit iam
concordes esse ambas, et
unisonas. Nec quidem excutitur ab aere
agitato, qui violenter deinde moveat paleam.
Nam si tabulas
inter duas cytharas erigas, ne ventulus communicetur idem
evenit.
Praeterea nec unquam palea movetur, licet nimis pulses, antequam
haec,
quam pulsas, omnino reddita est illi, cui paleam
superposuisti, uni sona, eodem,
tensa modulo. Praeterea si hoc motus
efficeret absque sensu, omnes aliae chordae
moverentur et superpositas
excuterent festucas; quod quidem non faciunt; nec si
cytharas
propinques magis. Moverentur quoque et magis chordae
munus tractae,
minusque tensae, quae molliores sunt et flexibiliores.
At vero nulla quidem movetur,
nisi quae eiusdem est crassitudinis,
et tensa in cythara aeque prorsus, ut sit
unisona. Hoc autem fateri
cogit, similem gaudere simili, et sentire et consentire
simul per
motum, non quidem tanquam violentum, sed tanquam portitorem
sensus et
affectionis sensatae symbolaeque. Porro aiunt colubrum
occisum
positumque sub umbra fraxini, sibi natura inimici, adeo agitari
donec
recedat ab ea. Multaque alia sunt experimenta sensus consensusque
in rebus, quae
nobis sensus expertes videntur. Si patiens lienis
tumorem ipse vel alius suo nomine,
alterius animalis lienem camino
suspendat ad fumum, compertum est, quod dum
exsiccatur
suspensus lien, exsiccatur et tumor patientis et lien. Hoc
diabolus
non facit, quoniam intra nostra viscera non operatur, sed patientis
affectio pavorem
ingenerat in proprio splene, qui contrahitur,
stringitur, vomitque humorem
compatiendo cum suo simili, et
recipiendo per aeris communionem illius affectum. Ast
hoc contingit,
hac fide affectis magis, ut mox declarabimus. Singula
membra
sensum habent peculiarem, quo communicant in toto: idcirco metus
jecori
per aquam incussus mollitiem eidem affert. Vidi quoque acuta
securi lienem incidi
superposita charta in loco lienis, et percutiendo
contra ipsam nihil laesa charta,
nec ventre: lien vero contremiscebat,
diffugiebat, ac per os et per alvum sanguis
faeculentus atrabiliosus
mox exibat. Affirmant multi curari vulnera medendo
ensem,
quo vulneratus est quispiam. Hoc non sum expertus; sed fieri potest,
quod
vulnus sentiat affectum eius, qui nocuit, versum ad auxilium dum
medicatur, sicque
fiduciam arripiat spiritus in eius fibris, et spem auxilij,
aut gaudium de vindicta,
sicque curetur, ut multa mox exempla